TÜR OLARAK İLK OLMA ÖZELLİĞİ TAŞIYAN ROMANLAR VE YAZARLARI
EYLÜL – Mehmet RAUF (İlk psikolojik roman)
Eylül, Mehmet Rauf’un ilk psikolojik roman olarak Türk tarihine geçen romanı. Olaylardan çok kahramanların ruh halinden bahseden kitap, 1900 yılında Servet-i Fünun dergisinde yayımlanmaya başlamış, 1901 yılında ise kitap halinde basılmıştır. Kitapta; Süreyya, Suat ve Necip Bey arasındaki aşk üçgeni anlatılmaktadır.
ARABA SEVDASI – Recaizade Mahmud EKREM (İlk realist roman)
Araba Sevdası, Recaizade Mahmud Ekrem’in 1898 yılında yayımlanan romanıdır. 1898 yılında yazılan eser, Türk edebiyatında ilk realist roman örneği olarak kabul edilmektedir. Sultan Abdülaziz döneminde yaşanan trajikomik bir aşk hikâyesini, abartılı bir “alafranga züppe” karakterinin etrafında anlatmaktadır.
CEZMİ – Namık KEMAL (İlk tarihi roman)
Cezmi, Tanzimat Edebiyatı yazarlarından Namık Kemal tarafından yazılan roman. İlk basımı 1880’de yapılan roman, Türk edebiyatının ilk tarihi romanı olma özelliği taşır. Kitapta II. Selim döneminde İranlılarla yapılan savaşta yer alan vatansever avcılar escort bayan asker Cezmi’nin başından geçenler anlatılmaktadır.
KARABİBİK – Nabizade NAZIM (İlk gerçekçi köy romanı)
Karabibik, Nabizâde Nâzım’ın 1890’da yayınladığı gerçekçi köy romanıdır. İlk Türkçe köy romanı olarak kabul edildiği için Türk edebiyatında önemli bir yeri vardır. Eser, roman değil, uzun öykü olarak da değerlendirilebilir. Antalya’nın bir köyünde yaşayan Karabibik adlı köylünün yaşam mücadelesini konu edinir.
TERCÜME-İ TELEMAK – Yusuf Kamil Paşa (İlk çeviri roman)
Tercüme-i Telemak, Yusuf Kamil Paşa’nın 1859’da Batı edebiyatından Türkçe’ye ilk roman çevirisidir. Fenelon’un Fransa’nın gelecekteki kralının eğitimi için yazdığı ve 1699’da yayınlandıktan sonra ünü bütün Avrupa’yı saran eseri Telemakhos’un Serüvenleri, Yunan mitolojisinden alınma bir hikayeye dayanarak ideal devletin ve devlet adamının nasıl olacağını anlatır.
ATEŞTEN GÖMLEK – Halide Edip ADIVAR (Kurtuluş Savaşı’nı doğrudan işleyen ilk roman)
Ateşten Gömlek, Halide Edip Adıvar’ın 1922 yılında yayınladığı romandır. Türk edebiyatında Kurtuluş Savaşı üzerine yazılan ilk roman olma özelliği taşıması bakımından Türk Edebiyatında önemli bir yeri vardır.
BİR DÜĞÜN GECESİ – Adalet AĞAOĞLU (İç monolog tarzında yazılmış ilk roman)
Bir Düğün Gecesi, Adalet Ağaoğlu’nun Dar Zamanlar adlı üç kitaplık roman dizisinin ikinci kitabıdır. 1973 tarihli Ölmeye Yatmak romanının bir devamı olarak kurgulanmıştır; iki romanda aynı kişilerin hayatlarından kesitler sıralanır. Bu ikiliyi, 1987’de yayımlanan Hayır adlı romanı takip eder.
TUTUNAMAYANLAR – Oğuz ATAY (Post modern tarzda yazılmış ilk roman)
Tutunamayanlar, Oğuz Atay’ın ilk romanıdır. 1970 yılında TRT Roman Ödülü’nü kazanmıştır. Çoğu yazar ve okuyucuya göre modern Türk edebiyatının en önemli eserlerinden biridir. Kullanılan dil ve anlatım şekli itibarıyla edebiyatta bir devrim olarak kabul edilmektedir.
ZEHRA – Nabizade NAZIM (İlk psikolojik roman denemesi)
Zehra, Nabizade Nazım’in yazdığı ve ilk defa 1894’te Servet-i Fünun’da tefrika olarak yayımlanmış romandır. Türk edebiyatının ilk psikolojik roman denemesi kabul edilmektedir.
