Namık Kemal, Türk milliyetçiliğine ilham kaynağı olmuş, Genç Osmanlı hareketi mensubu yazar, gazeteci, devlet adamı ve şair. Yurtseverlik, hürriyet, millet kavramlarına bağlı bir Tanzimat Devri aydını.

21 Aralık 1840’ta Tekirdağ’da doğan edebiyatçımızın, Asıl adı Mehmed Kemal’dir. Namık adını ona şair Eşref Paşa vermiştir. Annesini küçük yaşında yitirince çocukluğunu dedesi Abdüllâtif Paşa’nın yanında, Rumeli ve Anadolu’nun çeşitli kentlerinde geçirmiştir. Bu sebepten özel öğrenim görür. Arapça ve Farsça öğrenir. 18 yaşında İstanbul’a müneccimbaşılık yapan babasının yanına döner 1863’te Babıali Tercüme Odası’na kâtip olarak girmiştir. Dört yıl çalıştığı bu görev sırasında dönemin önemli düşünür ve sanatçılarıyla tanışma olanağı bulur. 1865 yılında kurulan ve daha sonra Yeni Osmanlılar Cemiyeti adıyla ortaya çıkan İttifak-ı Hamiyet adlı gizli derneğe katılır. Bir yandan da Tasvir-i Efkâr gazetesinde hükümeti eleştiren yazılar yazar. Gazete, Yeni Osmanlılar Cemiyeti’nin görüşleri doğrultusunda yaptığı yayın nedeniyle 1867 tarihinde kapatılır.

Sürgünler Dönemi:

Namık Kemal, İstanbul’dan uzak olması için Erzurum’a vali muavini olarak atanmıştır. Bu göreve gitmeyi erteler ve Mustafa Fazıl Paşa’nın çağrısı üzerine Ziya Paşa’yla birlikte Paris’e kaçar. Bir süre sonra Londra’ya geçerek Mustafa Fazıl Paşa’nın parasal desteğiyle Ali Suavi’nin Yeni Osmanlılar adına çıkardığı “Muhbir” gazetesinde yazmaya başlar. Ama Ali Suavi’yle anlaşamazlar ve Muhbir’den ayrılır.

1868 yılında gene Fazıl Paşa’nın desteğiyle “Hürriyet” gazetesini çıkarır. Çeşitli anlaşmazlıklar yüzünden, Avrupa’da desteksiz kalınca, 1870 yılında zaptiye nazırı Hüsnü Paşa’nın çağrısıyla İstanbul’a dönmek zorunda kalır. Nuri, Reşat ve Ebüzziya Tevfik beylerle birlikte 1872 yılında “İbret” gazetesini kiralar. Aynı yıl burada çıkan bir yazısı üzerine gazete 4 ay kapatılır. İstanbul’dan uzaklaştırılmak için Gelibolu Mutasarrıflığına atanır. Orada yazmaya başladığı “Vatan Yahut Silistre” oyunu, 1873’te Gedikpaşa Tiyatrosu‘nda sahnelenmiştir. Oyunu izleyenler galeyana gelip olay çıkarır. Namık Kemal birçok arkadaşıyla birlikte tutuklanırlar. Bu kez kalebentlikle Magosa’ya sürgüne gönderilir.

Türk Edebiyatı’nda İlkleri

1876 yılında I. Meşrutiyet’in ilanından sonra İstanbul’a döner. Şura-yı Devlet (Danıştay) üyesi olur. Kanun-î Esasi’yi (Anayasa) hazırlayan kurulda görev almıştır. 1877 Osmanlı-Rus Savaşı çıkınca Meclis-i Mebusan kapatılır ve Namık Kemal yine tutuklanır. Midilli Adası’na sürülen yazarımız, 1879 yılında Midilli mutasarrıfı olur. Aynı görevle 1884’te Rodos, 1887’de Sakız Adası’na gönderilmiştir. Ertesi yıl burada ölür ve Gelibolu’da Bolayır’da defnedilmiştir.

Şiirlerini küçük yaşlardan itibaren yazdı. Şinasi’yle tanışıncaya değin, şiirlerinde tasavvufetkileri görülür. Bu dönemde özellikle Yenişehirli Avni, Leskofçalı Galib gibi şairlerden etkilenmiştir.

En önemli özelliklerinden biri, Türk şiirini Divan şiirinin etkisinden kurtarmaya çalışmasıdır. “Vatan Şairi” diye de isimlendirilmiştir. Tiyatroya özel bir önem veren Namık Kemal, altı oyun yazmıştır. Bir yurtseverlik ve kahramanlık oyunu olan Vatan Yahut Silistre, Avrupa’da da ilgi uyandırmış ve beş dile çevrilmiştir. İlk romanı “İntibah” 1876 yılında yayınlanmıştur. Ruhsal çözümlemelerinin, bir olayı toplumsal ve bireysel yönleriyle görmeye çalışmasının yanı sıra, dış dünya betimlemeleriyle de İntibah Türk romanında bir başlangıç sayılır. Romanı ve tiyatroyu toplumsal yaşama soktuğu gibi, edebiyat eleştirisini de Türkiye’ye ilk getiren kişilerden biri olmuştur. En önemli eleştiri eserleri Tahrib-i Harâbât ile Takip. Gazeteci olarak da Türk kültürü içinde önemli bir yeri vardır. Döneminin hemen hemen bütün yenilik yanlısı ve ilerici gazetelerinde yazıları yayınlanmıştır. Siyasal ve toplumsal sorunlardan edebiyat, sanat, dil ve kültür konularına dek çok çeşitli alanlarda yazdığı makalelerin sayısı 500 kadar vardır.

Namık Kemal’in Eserleri

OYUN:

  • Vatan Yahut Silistre (1873, yeni harflerle 1940)
  • Zavallı Çocuk (1873, yeni harflerle 1940)
  • Akif Bey (1874, yeni harflerle 1958)
  • Celaleddin Harzemşah (1885, yeni harflerle 1977)
  • Kara Bela (1908)

ROMAN:

  • İntibah (1876, yeni harflerle 1944)
  • Cezmi (1880, yeni harflerle 1963)

ELEŞTİRİ:

  • Tahrib-i Harâbât (1885)
  • Takip (1885)
  • Renan Müdafaanamesi (1908, yeni harflerle 1962)
  • İrfan Paşa’ya Mektup (1887)
  • Mukaddeme-i Celal (1888)

TARİHİ KİTAPLAR:

  • Devr-i İstila (1871)
  • Barika-i Zafer (1872)
  • Evrak-ı Perişan (1872, yeni harflerle 1973)
  • Kanije (1874)
  • Silistre Muhasarası (1874, yeni harflerle 1946)
  • Osmanlı Tarihi (1889, ölümünden sonra, yeni harflerle 3 cilt, 1971-1974)
  • Büyük İslam Tarihi, (1975, ölümünden sonra)