Kemal Haşim KARPAT, Türk tarihçi, Osmanlı tarihi uzmanı ve akademisyen.
Kemal H. KARPAT, 1923 Babadağ’da (Romanya) doğmuştur. Kırım’dan Dobruca’ya, oradan da Anadolu’ya göçen tatar asıllı bir ailedendir. Kuzey Dobruca’da doğup büyüdü.
Tipik bir Osmanlı ülkesi olan bu bölgedeki çok kültürlü, çok dinli yapıdan etkilendiğini, bu çok kültürlü ortam, ileride birçok sorunu anlamakta ona yardım etmiştir. Çocukken köy kütüphanesinde birçok kitap okuduğunu, ancak kendisine yön gösterecek birine de bir hayli ihtiyaç duyduğunu, buna karşın okuduğu kitapların kendisine sağladığı yararın yadsınamayacağını söylemektedir. Yetişmesindeki bir diğer etkenin de Romanya’daki Türklerin Türkiye’ye göç etme olgusu olduğunu belirtir.
İstanbul Üniversitesi’nde hukuk alanında lisans eğitiminin alan Karpat, ardından Washington Üniversitesi’nde siyâsî bilimler alanında yüksek lisans eğitimini tamamladı. New York Üniversitesi’nden doktor ünvânını aldı. Aynı zamanda Rewington Üniversitesi’nin Osmanlı Tarihi Bölümü’nün kurucusudur. Romanya’da tarih ihtisası yaptıktan sonra Amerikan tarihi, Rus tarihi, Ortadoğu tarihi ve Osmanlı tarihi konularında çeşitli kurslara katıldı. Yirmi ülkede yayımlanmış olan yüz otuz makalesi ve on altı yayımlanmış kitabı vardır. Türkiye Cumhuriyeti’nin temellerini II. Abdülhamit’in attığı görüşünü taşımaktadır.
Daha sonra bir müddet Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal Konseyi için çalıştı. Aralarında New York Universitesi, Montana State University – Bozeman, Princeton University, Bilkent Üniversitesi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Ankara Üniversitesi, Harvard University, Johns Hopkins University, Columbia University, École des Hautes Études en Sciences Sociales (EHESS) ve University of Washington olmak üzere birçok önemli okulda ders verdi. Karpat yanı sıra Ottoman and Turkish Studies Association/ Osmanlı ve Türkçe Araştırmaları Birliği’nin ve Türkiye Araştırmaları Enstitüsü’nün de üyesidir.
1970 yılında University of Wisconsin–Madison’da profesör oldu. Aynı üniversite bünyesinde “International Journal of Turkish Studies” başlıklı 6 ayda bir yayımlanan akademik derginin yayın yönetmenliğini yaptı. Burada Middle Eastern Studies/ Ortadoğu Araştırmaları Merkezi’nin yöneticiliğini yapan Kemal Karpat, Central Asian Studies Society/ Ortaasya Araştırmaları Cemiyeti’nin de kuruculuğunu yapmıştır.
20 ülkede yayımlanmış 130 makalesi ve 16 kitabı bulunmaktadır. Amerika’daki Türk Araştırmaları Cemiyeti’nin kurucusu ve başkanı, Orta Asya Cemiyeti’nin (ACAS) kurucusu.
İstanbul Şehir Üniversitesi tarih bölümünde profesör ünvânıyla ders vermiştir. 20 Şubat 2019 tarihinde ABD’nin Winconsin eyaletinde hayatını kaybetti. Cenazesi Fatih Camii Haziresi’ne defnedildi.
Eserleri:
Türkçe:
- Türk Demokrasi Tarihi (1967)
- Gecekondu Üzerine (1973)
- Türkiye’de Toplumsal Dönüşüm (1976)
- Osmanlı ve Dünya (2000)
- Osmanlı’da Hoşgörü (Yayına hazırlama, 2000)
- Ortadoğu’da Osmanlı Mirası ve Ulusçuluk (2001)
- Osmanlı Modernleşmesi (2002)
- Türkiye ve Orta Asya (2003)
- Osmanlı Nüfusu 1830-1914 (2003)
- Balkanlar’da Osmanlı Mirası ve Ulusçuluk (2004)
- İslâm’ın Siyasallaşması (2004)
- Osmanlı Geçmişi ve Bugünün Türkiye’si, Çağdaş Türk Edebiyatında Sosyal Konular, Osmanlı’da Değişim Modernleşme ve Ulusçuluk (2005)
- Türkiye’de Siyasal Sistemin Evrimi [1876-1980] (2005)
İngilizce:
- Turkey’s Politics: The Transition to a Multi-Parti System (1959)
- Political Modernization in Japan and Turkey (1964)
- Political and Social Thought in the Contemporary Middle East (1968)
- The Middle East and North Africa (1969)
- An Inquiry into the Social Foundations of Nationalism in the Ottoman State (1973)
- Social Change and Politics in Turkey (1973)
- The Ottoman State and Its Place in World History (Ed. 1974)
- Turkey’s Foreign Policy in Transition (1975)
- Ottoman Population 1830-1914 Demographic and Social Characteristics (1985)
- Central Asian Survey (Ed. 1987)
- The Turks of Bulgaria: The Social-Political History of a Minority (1990)
- Central Asian Survey (Ed. 1994)
- Foreign Policy of Turkey Recent Development (Ed., 1994)
- Ottoman Past and Today’s Turkey (2000)
- The Politicization of Islam: Reconstruction and Identitiy State Faith and Community in the Late Ottoman State (2001)