Destan Gönüller adlı roman, Selim İLERİ‘nin ilk romanıdır. Birinci tekil kişinin anlatıcı olduğu, kesik ve devrik cümlelerle başlayan, sık sık geriye dönüşlerin olduğu bir kitaptır. Romanda yazar, Yusuf başkarakterinin kendi iç çekişmeleriyle olan kimlik bunalımından, çevresiyle yaşadığı çatışmadan bahsederek, üzeri tozlarla örtülmüş anıları gün yüzüne çıkarır. Romanda, Yusuf’un çocukken yaşadığı olumsuz olayların bütün hayatı üzerindeki etkisi üzerinde durulur.
Yusuf, çevreye kapalı büyütülmüş, fazla arkadaşı olmayan bir karakterdir. Babası onu zorla yatılı okula yazdırır. Yaz tatillerinde gördüğü iki arkadaşı Birsen ve Ümit romanın diğer kahramanlarıdır. Yusuf’un çocukluk aşkı olan Birsen, kendi kararlarını kendi veren, ne istediğini bilen bir karakterdir. Ümit ise başarılı, tuttuğunu koparan biridir ve Birsen’le beraber Yusuf’la alay eder. Yusuf onların tersine, kalabalıktan kaçan, pasif, kendi haline biridir. Bu yüzden çevresindekiler tarafından alaylı bir şekilde “Kız Yusuf” olarak adlandırılır. Bu durum gittiği yatılıda da devam eder ve kimlik bunalımı yaşamasına neden olur. Yusuf’un böyle olmasında baskıcı babasının da büyük etkisi vardır.
Babası ölünce, Yusuf ve annesi başka eve taşınır. Artık genç bir delikanlı olan Yusuf burada, kendinden yaşça büyük Meliha adında dul bir kadınla arkadaş olur. Birbirlerine anılarına anlatarak başladıkları bu dostluk Meliha’nın eski eşine dönmesiyle son bulur. Meliha’nın hayatından çıkmasıyla kendini yalnız hisseden ve çocukluk arkadaşı Birsen’e yönelen Yusuf onunla evlenmek ister. Fakat bu kararından da vazgeçer.
Selim İleri, ânı yaşarken geriye dönüşlerle geçmişi de okura yaşatan roman tekniğini Destan Gönüller romanında da kullanmıştır. Yazar, romanda kahramanın kişiliğinde iz bırakan anılardan bahsederken Yusuf’un bu çaresizliğini Yusuf Peygamber’ in durumuyla bağdaştırarak, Kur’an’da geçen Yusuf Peygamberle ilgili ayetlere de yer vermiştir.
Destan Gönüller adlı roman, bir insanın çocukluk günlerinin, duygularının yaşamı boyunca nasıl etkilediğini, ilerki yaşamına nasıl yön verdiğini göstermesi bakımından önemlidir.
