50 TL Üzerindeki kişi

Fatma Aliye TOPUZ (Fatma Aliye Hanım) (Doğumu; 9 Ekim 1862 – İstanbul – Vefatı; 13 Temmuz 1936 – İstanbul), Türk edebiyatının ilk kadın romancısı.

HAYATI:

9 Ekim 1862’de İstanbul’da doğdu. Babası; Tarihçi Ahmed Cevdet Paşa, annesi; Adviye Hanım’dır. Kendisi özel bir eğitim almamıştır, ağabeyi Ali Sedat Bey’in özel hocalardan aldığı dersleri dinleyerek kendini geliştirmiştir.
Fatma Aliye Hanım, 17 yaşında iken 1877-78 Osmanlı Rus harbindeki Plevne Savunması ile ünlü Gazi Osman Paşa’nın yeğeni Kolağası Faik Bey ile evlendi ve dört kızı oldu.

Edebi yaşantısı 1889 yılında Georges Ohnet‘in Volonté adlı romanını Meram adıyla çevirmesi ile başladı. Bu romanı “Bir Hanım” imzasıyla yayımlamıştır. Bu çalışmasıdaki samsun escort başarı babasının gözünden kaçmadı ve Fatma Aliye hanıma özel ders vermeye başladı. Ayrıca “Bir Hanım” ın çabaları Ahmet Mithat Efendi tarafından Tercüman-ı Hakikat
gazetesinde övüldü ve yazar kendisini manevi kızı kabul etti. Fatma Aliye Hanım ilk çevirisinden sonraki çevirilerinde “Mütercime-i Meram” takma adını kullanmaya başladı.

Fatma Aliye Hanım edebi eserlerin yanı sıra kadın sorunları ile ilgili de eserler yazdı. Bu eserlerinde muhafazakar çizgiden kopmadan “Kadın Haklarını” savundu.

Fatma Aliye Hanım’ın edebiyat dışındaki uğraşı alanlarından bir başkası ise yardım cemiyetleriydi. 1897 yılında 1897 Osmanlı-Yunan Savaşı’nda yaralanan askerlerin ailelerine yardım amacıyla “Tercüman-ı Hakikat” gazetesinde yazılar yazdı, “Nisvan-ı Osmaniye İmdat Cemiyeti” adlı bir dernek kurdu. Bu dernek, ülkedeki ilk resmi kadın
derneklerinden biridir. Fatma Aliye Hanım, “Hilal-i Ahmer Cemiyeti”nin de ilk kadın üyesidir. 1914 yılında yazdığı son yapıtı “Ahmed Cevdet Paşa ve Zamanı”nda Meşrutiyet sonrası siyasal yaşamı ortaya koymayı amaçlamış,
resmi tarih tezlerine muhalefet ediyor olması sebebiyle edebiyat dünyasından dışlanmıştır. Fatma Aliye Hanım’ın II. Meşrutiyet yıllarına kadar yaygın bir ünü olmasına rağmen zamanla unutulmuştur.

Fatma Aliye Hanım, soyadı yasasından sonra Topuz soyadını aldı.

Fatma Aliye 13 Temmuz 1936 tarihinde İstanbul’da vefat etti. Cenazesi Feriköy Mezarlığı’na defnedildi. Vefatından sonra adı Beyoğlu’nda ve Çankaya’da birer sokağa verildi.

BAŞLICA ESERLERİ:

  •  Roman: Ref’et (1898), Udi (1899), Enin (1910), Muhadarat (1892), Hayal ve Hakikat (1892).
  • Çeviri: Meram (1890)
  • Teracim-i Ahval-ı Felasife (Felsefecilerin Yaşamları) (1900)
  • Tedkik-i Ecsam (1901)
  • Osmanlıda Kadın: “Cariyelik, Çokeşlilik, Moda”
  • Ahmed Cevdet Paşa ve Zamanı (1913)
  • Kosova Zaferi / Ankara Hezimeti: Tarih-i Osmaninin Bir Devre-i Mühimmesi (1915)
  • Teracim-i Ahval-i Felasife: Filozofların Biyografileri (1900)

50 TL Üzerindeki Portresi:

2009 yılından itibaren dolaşıma girmiş olan 50 TL banknotlarının arka yüzünde, Fatma Aliye Hanım’ın bir portresi yer almaktadır.
Portrenin sol tarafında kalan kısımda ise kağıt ve kitap resimlerine yer verilmiştir.